ବାସ୍ତୁଶାସ୍ତ୍ରରେ ଚଉରା ବା ବୃନ୍ଦାବତୀଙ୍କର ସ୍ଥାନ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ପୂର୍ଣ୍ଣ । ଗୃହ ଦେବତା ପଶ୍ଚିମାଭିମୁଖ ସୂତ୍ରରେ ଘରର ଐଶାନ୍ୟ କୋଣରେ ତୁଳସୀ ଚଉରା ସ୍ଥାପନ କରିବା କଥା କିନ୍ତୁ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୃହର ଦ୍ୱାର ଆଗକୁ ଘରୁ ବାହାରିବାର ଡାହାଣପଟେ ବୃନ୍ଦାବତୀଙ୍କୁ ସ୍ଥାପନ କରିଥାନ୍ତି । ସେହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କଲେ କେବଳ ଉତ୍ତର ଦ୍ୱାରରେ ଡାହାଣପଟେ ବୃନ୍ଦାବତୀ ରହିଲେ ଘରୁ ବାହାରିଲା ବେଳେ ସମ୍ମୁଖରେ ପ୍ରଣାମକରି ବାହାରକୁ ଯାତ୍ରା କରିହେବ । ଦକ୍ଷିଣ ଦ୍ୱାରରେ ବାମ ପଟରେ ବୃନ୍ଦାବତୀଙ୍କୁ ସ୍ଥାପନ କଲେ ସମ୍ନାରେ ପ୍ରଣାମକରି ଯାତ୍ରା କରିବେ ଏବଂ ପୂର୍ବ ଦ୍ୱାରରେ ବାମପଟେ ବା ଦକ୍ଷିଣପଟେ ଯେଉଁଠି ବୃନ୍ଦାବତୀଙ୍କୁ ସ୍ଥାପନ କରିଲେ ମଧ୍ୟ ସାମ୍ନାରେ ପ୍ରଣାମ କରି ଯାତ୍ରା କରିପାରିବେ । ବାସ୍ତୁ ଅନୁସାରେ ପଶ୍ଚିମଦ୍ୱାର କ୍ଷତିକାରକ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଛି ।କିନ୍ତୁ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନେକ ଲୋକ ପଶ୍ଚିମ ଦ୍ୱାର ଗୃହ ନିର୍ମାଣ କରିଛନ୍ତି । ଯାହାଫଳରେ ବୃନ୍ଦାବତୀଙ୍କୁ ଦ୍ୱାର ପାଶ୍ୱର୍ରେ ଯେଉଁଠି ରଖିଲେ ମଧ୍ୟ ପଛରୁ ହିଁ ପ୍ରଣାମ କରିବାକୁ ପଡିବ । ବାମରେ ହେଉ ବା ଡାହାଣରେ ହେଉ ପଶ୍ଚିମ ପଟେ ଦେବତା ମାନଙ୍କର ସ୍ଥାନ ନୁହେଁ । ପଶ୍ଚିମପଟେ ବୃନ୍ଦାବତୀ ରହିଲେ ମଶାଣିରେ ଉଠିଥିବା ତୁଳସୀ ଗଛସହ ସମାନ ବୋଲି ଜାଣିବାକୁ ହେବ ।
ତେବେ ଶାସ୍ତ୍ରାନୁସାରେ, “ଦକ୍ଷିଣ ଦରଜା ରାଜା, ଉତ୍ତର ଦରଜା ପ୍ରଜା, ପୂରୁବେ ଦରଜା ମଜା, ପଶ୍ଚିମେ ଭୋଗିବ ସଜା” ଏଥିରୁ ସମୀକ୍ଷା କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଦକ୍ଷିଣ ଦରଜା ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଓ ସର୍ବାନୁମୋଦିତ । ଏହି ଦ୍ୱାରରେ ଯଦି ତୁଳସୀ ଚଉରା ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ହୁଏ ତେବେ ବାମ ପଟରେ ପଶ୍ଚିମକୁ ମୁଖ କରି ଚଉଁରା ସ୍ଥାପନ କରିବେ । ଏହି ଦ୍ୱାରର ଦକ୍ଷିଣ ପଟରେ ଯଦି ତୁଳସୀ ଚଉଁରା ରୁହେ ତେବେ ବଂଶନାଶ, ପୁତ୍ରହାନୀ, ବନ୍ଧନଯୋଗ, ଆକସ୍ମିକ ଦୁର୍ଘଟଣା ଗ୍ରସ୍ତ, ହାତ, ଗୋଡ଼ରେ ଆଘାତ, ମୋକଦ୍ଦମା ଗ୍ରସ୍ତ, ନୀଚ୍ଚକର୍ମରେ ନିଯୁକ୍ତ, ଦାରିଦ୍ରତା ମଧ୍ୟରେ ଜୀବନ ଅତିବାହିତ ହେବ । କାରଣ ପଶ୍ଚିମଦିଗ ଶନିଙ୍କର, ନୈଋତକୋଣ ରାହୁଙ୍କର ହୋଇଥିବାରୁ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଷ୍ଣୁ ପତ୍ନୀ ବୃନ୍ଦାବତୀ ବାସ କରିଲେ ଶନି ଓ ରାହୁଙ୍କର କୋପରେ ଗୃହକର୍ତ୍ତା ପୀଡିତ ହେବାଟା ହିଁ ସୁନିଶ୍ଚିତ । ଗୃହ ବାସ୍ତୁର ପଶ୍ଚିମରେ ଘୋଡ଼ା, ହାତୀ, ଗୋରୁ, ଗାଈ ବାନ୍ଧିବା କଥା । ଯାନ, ବାହନ, ଚାକର ଚାକରାଣୀ ବା ଦାସ ଦାସୀମାନେ ବାସ କରିଲେ ଗୃହ କର୍ତ୍ତାଙ୍କର ଆଜ୍ଞାବହ ହୋଇ ରହିବେ ।
